Böbrek kanseri, böbreği oluşturan hücrelerin bazı nedenlerden dolayı kontrolden çıkarak aşırı çoğalması sonucu oluşur. Böbrek kanserinde erken dönemlerde herhangi bir belirti ortaya çıkmaz, hastalık ancak tesadüfen tespit edilir. İleri evrelerde idrarda kan, yan ağrı, yüksek tansiyon gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Böbrek kanserinde en etkili tedavi böbreğin alınmasıdır. Böbrek kanserleri kemoterapi ve radyasyon tedavisine dirençli kanserlerdir. Tüm kanserlerde olduğu gibi böbrek kanserinde de erken tanı tedavi başarısını artırır.

Böbrek kanseri nedir?

Böbrek kanseri dendiğinde kastedilen böbrek adenokarsinomu ya da böbrek hücreli kanser türüdür. Böbreklerin havuzcuklarından kaynaklanan kanser olan değişici hücreli kanser, tam olarak böbrek kanseri değildir. Böbrek kanserleri, böbrek hücrelerinden köken alan, kötü huylu olan, kontrolsüz olarak çoğalması hücrelere bağlı olarak ortaya çıkar.  Böbrek kanserlerinin en sık görüleni yukarıda da değindiğim böbrek hücreli kanser veya böbrek hücreli adenokarsinom olarak da bilinen kanser türüdür. Bu kanser türü her 10 böbrek kanserinden yaklaşık 9’unu oluşturur.  Daha az olarak görülen türleri yazının ilerleyen bölümlerinde anlatılacaktır.

Böbrek kanserleri  genellikle tek bir böbrekte görülse de, bazen aynı böbrekte birden fazla yerde ya da aynı anda her iki böbrekte te görülebilir. Böbrek hücreli kanserler de kendi aralarında alt gruplara ayrılır. Bu alt tiplerin kendilerine göre bazı özellikleri bulunur. Bu yüzden kanserin  alt tipini bilmek, tedaviyi planlama açısından önemlidir.

Böbrek kanserleri tüm kanserlerin yaklaşık %0’ını oluşturur. Zamanla görülme sıklığı artmaktadır. Bunun nedeni hem böbrek kanserlerinin daha sık gelişmesi, hem de tomografi ve ultrason gibi görüntüleme yöntemlerine ulaşımın artmasıdır. Böbrek kanserleri erkeklerde kadınlara göre 3 kat daha fazla görülür. En sık görüldüğü yaş aralığı ise 60-70 yaştır.

Böbrek kanseri kimlerde daha sık görülür?

  • Böbrek kanseri görülme sıklığı yaşla birlikte artar. En çok 65 ila 74 yaş arasındaki kişilerde görülür.
  • Erkeklerde görülme sıklığı kadınlara göre 3 kat daha fazladır.
  • Çocuklarda böbrek kanseri çok daha az görülür.

Böbrek kanseri türleri nelerdir?

Böbrek kanserinin türleri şunlardır;

  • Böbrek hücreli kanser: Yetişkinlerde böbrek kanserinin en sık görülen türüdür. Tüm böbrek kanserlerinin %85’ini oluşturur. Böbrek hücreli kanser genellikle bir böbrekte ve tek bir odakta gelişir, ancak her iki böbrekte de görülebilir. Böbrek hücreli kanser, böbreğin içindeki idrar üretiminin yapıldığı küçük kanalcıklardan kaynaklanır. Böbrek hücreli kanserin bazı alt türleri vardır. En sık görülen türü berrak hücreli olan türüdür.
  • Transizyonel hücreli kanser (Pelvis renalis kanseri): Böbrek havuzcuğundan köken alan kanser türüdür. mesane kanseri ile aynı kanser türüdür. Böbrek kanserlerinin %6-7’sini oluşturur.
  • Böbrek sarkomu: Böbrek kanserinin en az görülen türüdür. Tüm böbrek kanserlerinin %1’ini oluşturur. Böbrekte bulunan bağ dokusundan kaynaklanır. Tedavi edilmezse komşu organlara ve kemiklere yayılabilir.
  • Wilms tümörü : Çocuklarda en sık görülen böbrek kanseri türüdür. Böbrek kanserlerinin yaklaşık %5’ini oluşturur.

Böbrek Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Böbrek kanseri erken evrelerinde gözle görülür herhangi bir belirti vermeyebilir. Ancak tümör büyüdükçe belirtiler ortaya çıkmaya başlayabilir. Bu nedenle böbrek kanseri yayılmaya başlayana kadar sıklıkla teşhis edilmez.

Böbrek kanseri belirtileri şunları içerebilir:

  • İdrarda kan (hematüri).
  • Böbrek bölgesinde ele gelen yumru veya kitle.
  • Yan ağrısı.
  • Yorgunluk.
  • Genel düşkünlük hali.
  • İştah kaybı.
  • Kilo kaybı.
  • Hafif ateş.
  • Kemik ağrısı.
  • Yüksek tansiyon.
  • Anemi (kansızlık).
  • Kan kalsiyum seviyesinde yükselme.

Böbrek kanserinin nedenleri nelerdir?

Böbrek kanserinin kesin nedeni bilinmemektedir, ancak hastalığa yakalanma ihtimalini artırabilecek bazı risk faktörleri vardır. Bu risk faktörleri şunlardır;

  • Sigara içmek : Sigara içen kişilerde içmeyenlere göre böbrek kanseri görülme riski daha yüksektir. Ayrıca kişi ne kadar uzun süre sigara içerse risk de o kadar yüksek olur.
  • Obezite (Şişmanlık): Obezite böbrek kanseri için bir risk faktörüdür. Kişi ne kadar fazla kiloluysa risk de o kadar yüksek olur.
  • Yüksek tansiyon: Hipertansiyon olarak da bilinen yüksek tansiyon, böbrek kanseri riskini artırmaktadır.
  • Aile öyküsü : Ailesinde böbrek kanseri olan kişilerin kendilerinin de kansere yakalanma riski daha yüksektir.
  • Radyasyon tedavisi : Başka bir kanser nedeniyle radyasyon tedavisi gören kişilerde böbrek kanserine yakalanma riski biraz daha yüksektir.
  • Gen değişiklikleri (mutasyonlar) : Bazı genlerdeki değişiklikler böbrek kanserine yakalanma riskini artırabilir.
  • Uzun süreli diyaliz tedavisi : Diyaliz, böbrek yetmezliğinde kullanılan bir tedavi yöntemidir. uzun süreli diyaliz tedavisi, böbrek kanseri gelişimine neden olur.
  • Tüberoz skleroz : Tüberoz skleroz, birçok farklı organda tümör oluşumu, epilepsi nöbetleri ve zihinsel engelliliğe neden olan bir hastalıktır.
  • Von Hippel-Lindau hastalığı (VHL) : Bu kalıtsal bozukluğa sahip kişilerin böbrek kanserine yakalanma riski daha yüksektir. Bu bozukluk kan damarları, göz ve beyninde tümörlere neden olur.

Böbrek kanseri nasıl teşhis edilir?

Böbrek kanseri, böbreklerde bulunan hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesi sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Böbrek kanserinin erken evrelerinde genellikle herhangi bir belirti yoktur. Bu nedenle, böbrek kanserleri genellikle başka bir nedenle yapılan tetkikler sırasında anlaşılır.

Böbrek kanserinden şüphe edildiğinde doktorunuz size bazı sorular sorar ve muayene yapar. Ayrıca kanserin tanısında yardımcı olabilecek bazı testler de isteyebilirler. Bu testler şunlardan oluşur;

  • İdrar tahlili : İdrar tahlilinde, idrar içerisinde kan hücrelerinin olup olmadığına bakılır. Bazen ise idrar gözle görülecek şekilde kanlı olabilir.
  • Kan testleri : Bir kan testinde, kan içerisinde yeterli miktarda kırmızı kan hücresi olup olmadığına (anemi) veya böbrek fonksiyonunun bozuk olup olmadığına (kreatinin düzeyine) bakılır.
  • Bilgisayarlı tomografi: Böbrekte kitleyi gösteren bir tetkiktir. Bu test sıklıkla damar yolundan verilen bir madde (boya) kullanılarak yapılır. Böbrek fonksiyonu bozuk kişiler boyayı alamaz.
  • Manyetik rezonans görüntüleme : Bu tetkik, büyük bir mıknatıs, radyo dalgaları ve bilgisayar kullanarak vücudunuzun içinin görüntülerini gösterir.
  • Ultrason : Ultrason, monitörde görüntülenen görüntüler oluşturmak için vücut dokuları aracılığıyla iletilen yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanır. Bu test, sağlıklı dokulardan farklı yoğunluğa sahip tümörlerin tespitinde yardımcı olur.
  • Böbrek kitle biyopsisi: Bu işlem sırasında tümöre ince bir iğne batırılır ve dokunuzdan küçük bir örnek alınır (biyopsi). Alınan bu numuneyi patoloji uzmanı, içerisinde herhangi bir kanser hücresi olup olmadığını görmek için mikroskop altında inceler. Ancak biyopsi, böbrek kanseri için her zaman tamamen güvenilir değildir.

Böbrek kanseri evreleri nelerdir?

Çoğu kanser , tedavinin planlanmasına yardımcı olan bir kanser tanımı olan aşamaya göre gruplandırılır . Kanserin evresi şunlara dayanır:

Sağlık uzmanınız kanserin evresini belirlemek için BT, MR ve biyopsi dahil çeşitli testlerden elde edilen bilgileri kullanır.

  • Aşama I : Tümör 7 santimetre (cm) çapında veya daha küçüktür ve yalnızca böbreğinizdedir. Lenf düğümlerine veya diğer dokulara yayılmamıştır. (Lenf düğümleri, mikropları ve kanser hücrelerini yakalayan ve enfeksiyonla savaşan hücreleri depolayan küçük “filtrelerdir”.)
  • Aşama II : Tümör 7 cm’den büyüktür ancak hâlâ yalnızca böbreğinizdedir. Lenf düğümlerine veya diğer dokulara yayılmamıştır.
  • Aşama III : Tümör ana kan damarlarınıza (renal ven ve alt vena kava) veya böbreğinizi çevreleyen dokuya veya yakındaki lenf düğümlerine yayıldı.
  • Evre IV : Tümör böbreğinizin dışına adrenal bezinize (böbreğinizin üstünde bulunan küçük bez) veya uzak lenf düğümlerine veya diğer organlara yayılmıştır.

Tümörler ayrıca derecelendirilir; bu, hücrelerinin ne kadar anormal göründüğüne bağlı olarak tümörü derecelendirmenin bir yoludur. Tümör derecelendirmesi aynı zamanda sağlık uzmanınıza tümörün ne kadar hızlı büyüyebileceğini de söyleyebilir. Hücreleri normal hücrelere benzemeyen ve hızla bölünen tümörlere yüksek dereceli tümörler denir. Yüksek dereceli tümörler, düşük dereceli tümörlere göre daha hızlı büyüme ve yayılma eğilimindedir.

Böbrek kanseri nasıl tedavi edilir?

Böbrek kanseri tedavisi, tümörün evresi ve derecesinin yanı sıra yaşınıza ve genel sağlığınıza da bağlıdır. Seçenekler arasında ameliyat, ablasyon, radyasyon tedavisi, hedefe yönelik ilaç tedavisi, immünoterapi ve bazen kemoterapi yer alır.

Ameliyat

Böbrek kanserinin çoğu evresinde cerrahi tercih edilen tedavi yöntemidir. Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli cerrahi seçenekler düşünülebilir:

  • Kısmi nefrektomi : Cerrahınız böbreğinizin tümörü içeren kısmını çıkarır.
  • Radikal nefrektomi : Cerrahınız böbreğinizin tamamını ve etrafındaki dokunun bir kısmını çıkarır. Ayrıca bölgedeki bazı lenf düğümlerini de çıkarabilirler.

Bir böbrek çıkarıldığında, kalan böbrek genellikle her iki böbreğin işini yapabilir hale gelir.

Ablasyon

Bazen sıcak ve soğuk kanser hücrelerini yok edebilir. Ameliyata aday olmayan kişiler kriyoablasyon veya radyofrekans ablasyonundan yararlanabilirler.

  • Kriyoablasyon : Bu işlem sırasında sağlık uzmanınız cildinizden böbrek tümörüne bir iğne sokar. Daha sonra kanser hücreleri soğuk gazla dondurulur.
  • Radyofrekans ablasyonu : Sağlık uzmanınız cildinize ve böbrek tümörüne bir iğne sokar. Daha sonra kanser hücrelerini yok etmek için içinden bir elektrik akımı geçirilir.

Radyasyon tedavisi

Yalnızca bir böbreğiniz varsa veya ameliyata uygun değilseniz, sağlık uzmanınız radyasyon tedavisi önerebilir. Radyasyon tedavisi çoğunlukla ağrı gibi böbrek kanseri semptomlarını hafifletmek için kullanılır.

Hedefe yönelik ilaç tedavisi

Hedefe yönelik ilaç tedavisi, kanser hücrelerinin gelişmesine yardımcı olan belirli özellikleri engeller. Örneğin bu ilaçlar yeni kan damarlarının veya kanseri besleyen proteinlerin büyümesini durdurabilir.

Hedefe yönelik ilaç tedavisi genellikle ameliyatın bir seçenek olmadığı durumlarda kullanılır. Bazı durumlarda, kanserin tekrarlama riskini azaltmak için bu ilaçlar ameliyattan sonra da verilebilir.

İmmünoterapi

İmmünoterapide kendi bağışıklık sisteminizi güçlendirmek için bazı ilaçlar kullanılır . Bu da vücudunuzun kanser hücrelerini daha etkili bir şekilde tanımasına ve yok etmesine yardımcı olur. İmmünoterapi, bağımsız bir tedavi olarak veya ameliyatla birlikte verilebilir.

Kemoterapi

Kemoterapi böbrek kanseri için standart bir tedavi değildir. Ancak bazı durumlarda yararlı olabilir; genellikle yalnızca immünoterapi ve hedefe yönelik ilaç tedavisini denedikten sonra. Kemoterapi ilaçları ağız yoluyla alınır veya damar yoluyla (intravenöz olarak) verilir ve genellikle iyi tolere edilir.

Böbrek kanseri önlenebilir mi?

Böbrek kanserinin kesin nedeni bilinmediğinden, bunu tamamen önlemenin bir yolu yoktur. Ancak sigara içmeyerek ve yüksek tansiyon, diyabet ve obezite gibi belirli durumları yöneterek riskinizi azaltabilirsiniz .

Böbrek kanseriysem ne bekleyebilirim?

Böbrek kanseri prognozunuz, kanserin türüne ve evresine (sadece böbreğinizde mi yoksa vücudunuzun başka yerlerine mi yayılmış olduğuna) bağlıdır. İyileşme şansı aynı zamanda genel sağlık durumunuza da bağlıdır.

Böbrek kanseri tedavi edilebilir mi?

Çoğu kanser gibi böbrek kanseri de erken evrelerinde tespit edildiğinde en iyi şekilde tedavi edilebilir. Genel olarak, kanser böbreğinizin dış kaplamasını aşmadan önce erken teşhis edilirse böbrek kanseri sıklıkla tedavi edilebilir.

Sağlık uzmanımı ne zaman görmeliyim?

Bacağınızda ağrı, böbreğinizin yakınında bir yumru veya idrarınızda kan gibi böbrek kanseri belirtileri geliştirirseniz, hemen sağlık uzmanınızla randevu alın. Belirtilerinizin nedenini belirlemek ve kişiselleştirilmiş bir tedavi planı geliştirmek için testler yapabilirler.

Sağlık uzmanıma hangi soruları sormalıyım?

Böbrek kanseri teşhisinizle ilgili öğrenebileceğiniz her şeyi öğrenmek sizi güçlendirebilir ve tedaviniz hakkında bilinçli kararlar vermenize yardımcı olabilir. İşte sağlık uzmanınıza sormanız gereken bazı sorular:

  • Ne tür böbrek kanseriyim?
  • Tümör nerede?
  • Kanser lokal mi yoksa yayıldı mı?
  • Böbrek kanserinin hangi aşamasındayım?
  • Tedavi seçeneklerim nelerdir?
  • Benim tahminim nedir?

Cleveland Clinic’ten bir not

Böbrek kanseri tanısı almak korkutucu, üzücü ve sinir bozucu olabilir. Çoğu kanser gibi böbrek kanserinin tedavisi de erken teşhis edildiğinde daha etkilidir. Sağlık uzmanınız sizinle tedaviniz hakkında konuşabilir ve seçeneklerinizi anlamanıza yardımcı olacak ek kaynaklar sağlayabilir. Ayrıca yerel bir destek grubuna katılmak veya bir danışman ya da sosyal hizmet uzmanının yardımını almak isteyebilirsiniz. Bunlar, bu zorlu dönemde sağlıklı bir duygusal bakış açısını korumanıza yardımcı olabilir.